هر آنچه از لوله آزمایش باید بدانیم!

از پرکاربردترین ظروفی که مصارف فراوانی در آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و محیط‌های مشابه آن‌ها دارند، می توان به لوله آزمایش یا لوله تست ( به انگلیسی TEST TUBE) اشاره کرد.

لوله‌های آزمایش، مصارف و کاربردهای فراوانی دارند. بیشترین کاربرد آن‌ها استفاده به‌عنوان لوله نمونه یا لوله کشت می‌باشد.

در این مقاله قصد داریم به 0 تا 100 لوله آزمایش بپردازیم.

لوله آزمایش چیست؟

لوله آزمایش را می‌توان از جنبه‌های مختلف از جمله جنس، کاربرد و… مورد بررسی قرار داد.

برای گرم کردن و یا ترکیب کردن مایعات و گاهی جامدات که در حجم و مقدار کم هستند می‌توان از لوله‌های آزمایش استفاده کرد. ولی عمده‌ترین کاربرد لوله آزمایش در آزمایشگاه برای کشت یا نگهداری برخی از نمونه‌های زیستی می‌باشد.

نکته: لوله‌های آزمایش را نمی‌توان توان به‌جای لوله‌های سانتریفیوژهای پزشکی به کار برد. زیرا این لوله‌ها از لحاظ ظاهری، بسیار ساده هستند و حتی درجات اندازه‌گیری حجم نیز ندارند.

✔ آشنایی با انواع ظروف آزمایشگاهی (25 ظرف آزمایشگاه!)

لوله‌ آزمایش از چه جنسی ساخته می‌شود؟

اکثر لوله‌های آزمایش از جنس شیشه پیرکس ساخته می‌شوند. علت این امر آن است که این جنس در مقابل حرارت بسیار مقاوم است. یکی از کاربردهای اصلی لوله‌ی آزمایش، استفاده از آن برای گرم کردن نمونه‌ها می‌باشد. بنابراین اگر جنس لوله‌ها از شیشه‌ی معمولی باشد، در برابر حرارت مقاومتی نخواهند داشت و قطعاً می‌شکنند.

برخی دیگر از لوله‌های آزمایش که البته کاربرد کم‌تری دارند، از جنس پلاستیک مقاوم و باکیفیت می‌باشند. از این نوع لوله آزمایش بیشتر برای نگهداری و ترکیب کردن مواد جامد و مایع استفاده می‌شود.

رک‌های آزمایشگاهی نقش مهمی در نگهداری و انتقال لوله آزمایش به محل دیگر دارند.

رک‌های آزمایشگاهی، صفحاتی هستند که می‌توانند چندین لوله آزمایش را به‌صورت یکجا نگهداری کنند. جنس این صفحات از پلاستیک یا شیشه است.

✔ جنس ظروف شیشه ای آزمایشگاهی (نام شیشه ها + توضیحات)

یک لوله‌ آزمایش خوب چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

برای شناخت دقیق لوله‌های آزمایش، باید بدانیم این ظروف چه ویژگی‌هایی دارند. در اینجا به چند مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های این لوله‌ها، می‌پردازیم.

• جنس لوله‌های آزمایشگاهی باید از شیشه‌های پیرکس یا پلاستیک‌های باکیفیت بالا باشد.
• لوله آزمایشگاهی با جنس مرغوب، باید شفاف باشد تا عملیاتی که درون آن انجام می‌شود، قابل‌مشاهده باشد.
• کیفیت شیشه‌ی لوله آزمایش باید تا حدی باشد که بتواند در مقابل حرارت مقاومت کند.
• لوله‌های آزمایش با جنس مرغوب، باید در مقابل شوک‌های حرارتی و دماهای چند صد درجه نیز مقاوم باشند.
• لوله‌های آزمایش ازلحاظ شکل ظاهری می‌تواند ته‌گرد، ته صاف یا مخروطی شکل باشند.
• لوله‌های آزمایش می‌توانند دارای دیواره‌ی نازک، متوسط یا ضخیم باشند. (با توجه به نوع کاربرد، انتخاب می‌شوند.)
• قطر لوله‌های آزمایش معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر و طول آن‌ها چیزی حدود ۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌متر می‌باشد.

لازم به ذکر است که انتخاب لوله آزمایش مرغوب، تأثیر بسزایی روی نتیجه آزمایش خواهد داشت. خصوصاً آزمایش‌های مربوط به آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی که حساسیت بسیار بالایی دارند.

✔ تاثیر کیفیت ظروف بر نتایج آزمایش ✔تشخیص ظروف تقلبی

استانداردهای جهانی لوله آزمایش

توجه به این نکته ضروری است که ساخت تمامی ابزارها، تجهیزات و ظروف آزمایشگاهی، باید طبق اصولی صورت گیرد تا کیفیت لازم را داشته ‌باشند. پروسه تولید لوله‌های آزمایش نیز باید استانداردهایی داشته باشد تا در نهایت لوله‌آزمایش خوب و باکیفیت تولید شود.

دقت کنید حتماً قبل از خرید لوله‌های آزمایش، در مورد استانداردهای جهانی مشخص شده برای آن‌ها اطلاعات کافی داشته‌ باشید. زیرا کاربرد این لوله‌ها، به این‌که طبق استانداردهای ساخته شده باشد یا نه، بستگی دارد.

• بر اساس استانداردهای جهانی، لوله‌های آزمایش شیشه‌ای باید از دو نوع شیشه خاص ساخته شوند. (نوع اول شیشه‌ای است که از بوروسیلیکات تولید و نوع دوم شیشه‌ای می‌باشد که بر پایه سودا – آهک تولید می‌شوند.)
• گرد بودن یک سر لوله آزمایش و باز بودن سر دیگر آن، یکی از اصول اساسی ساخت لوله‌های آزمایش در استاندارد جهانی است. اصول تعریف شده برای لوله ‌آزمایش در این استانداردها به جنبه‌های مختلفی ازجمله ابعاد، ضخامت دیواره‌ها، طراحی کلی بدنه لوله و همچنین مواد سازنده آن می‌پردازد و ازاین‌رو مهم است که حتماً این موارد در نظر گرفته شوند. استانداردهای ISO و ASTM از مهم‌ترین و رایج‌ترین استانداردهای جهانی درزمینه تولید لوله‌ آزمایش می‌باشند. این استانداردها امروزه، بسیار زیادمورد توجه هستند.

✔ نحوه شستشوی ظروف آزمایشگاهی {از ظروف نو تا ظروف شیمی آلی}

کاربرد لوله آزمایش چیست؟

از لوله‌های آزمایش پلاستیکی یک‌بار مصرف، بیشتر در علوم زیست‌پزشکی یا زیست‌شناسی استفاده می‌شود. همچنین این لوله‌ها برای نگهداری نمونه‌های زنده مانند کپک‌ها یا باکتری‌ها نیز مورد استفاده قرارمی‌گیرند.

در حالت کلی، لوله‌های آزمایش بیشتر در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرارمی‌گیرند و کاربردهای فراوانی دارند. در اینجا به برخی از این کاربردها می‌پردازیم.

• یکی از کاربردهای مهم لوله‌های آزمایش، نگهداری از مایعات انسانی می‌باشد. مثلاً از نوع شیشه‌ای آن به‌طور رایج برای نگهداری خون استفاده می‌شود. (لوله‌هایی که برای نگهداری از نمونه‌های انسانی استفاده می‌شوند، باید درب داشته ‌باشند تا آلودگی به داخل آن راه پیدا نکند.)
• از کاربردهای دیگر لوله آزمایش می‌توان به استفاده از آن‌ها در انجام واکنش‌های شیمیایی نام برد. شفافیت بدنه این ظروف، باعث دیده شدن روند آزمایش می‌شود.
• از لوله آزمایش برای کشت، رشد و شناسایی باکتری‌ها نیز استفاده می‌شود. برای این کار با پر کردن درون لوله‌ها به‌وسیله ژلاتین گیاهی به نام آگار بستری برای رشد و کشت باکتری‌ها درون لوله آزمایش ایجاد می‌کنند. (استفاده از درپوش برای انجام این کار الزامی است.)
• از لوله‌آزمایش در علوم زیستی برای انجام تست‌های PCR استفاده می‌شود. معمولاً برای تست‌های توالی یابی یا همان PCR از لوله‌های آزمایش که حجم کمی از خون را در خود جای می‌دهند استفاده می‌شود (حدود ۰٫۲ تا ۰٫۵ میلی‌لیتر).

✔ خرید لوله آزمایش

انواع لوله آزمایش و کاربردهایشان

چهار نوع متفاوت از لوله‌های آزمایش وجود دارند که از جنس فلز، شیشه، سرامیک یا پلاستیک ساخته می‌شوند. ولی از بین آن‌ها، دو نوع شیشه‌ای و پلاستیکی کاربرد بیش‌تری دارند. در حالت کلی انواع مختلفی از لوله‌های آزمایش را می‌توانید تهیه کنید که هرکدام با توجه ‌به سایز و جنس مواد سازنده آن‌ها، کاربرد متفاوتی دارند.

در ادامه انواع لوله‌های آزمایش شیشه‌ای و پلاستیکی را با توجه ‌به جنس مواد اولیه به‌کار رفته در آن‌ها، مورد بررسی قرار می‌دهیم.

✔ نحوه شستشوی لوله آزمایش به طور تخصصی

1- انواع لوله آزمایش شیشه‌ای

این نوع لوله‌ها، به دلیل کیفیت و قابلیت‌های زیادی که دارند، دارای بیشترین کاربرد هستند. لوله‌های شیشه‌ای در برابر دما و مواد شیمیایی، مقاومت بسیار بالایی دارند. نکته قابل‌توجه در مورد این لوله‌ها آن است که نسبت به لوله‌های آزمایشگاهی پلاستیکی، قیمت بالاتری دارند.

لوله‌های آزمایشگاهی شیشه‌ای از مواد اولیه متفاوتی تولید می‌شوند که در ادامه به بررسی برخی از آن‌هامی‌پردازیم.

• سیلیس ذوب شده: در مواردی که نیاز به پایداری حرارتی است و نمونه باید برای مدت‌زمان طولانی گرم شود، کاربرد دارد.
• شیشه کوارتز: در مواردی که نیاز به مقاومت بالا در برابر شوک‌های حرارتی و همچنین مواد شیمیایی باشد، کاربرد دارد.
• KIMAX: این شیشه‌ها در برابر شکستگی و حرارت تا حد بسیار زیادی مقاوم هستند. مواد سازنده این نوع لوله‌ها از جنس شیشه‌های بوروسیلیکات می‌باشد و در دو حالت یک‌بار مصرف و چند بار مصرف تولید می‌شوند.
• پیرکس: به دلیل مقاومت بسیار بالای پیرکس در مقابل حرارت، رایج‌ترین جنس شیشه برای لوله‌های آزمایش، شیشه است.

2- انواع لوله آزمایش پلاستیکی

لوله آزمایش با جنس پلاستیک، نوع دیگری از لوله‌های آزمایش می‌باشد که توسط تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی ساخته می‌شود. این محصول کاربرد فراوانی در آزمایشگاه‌ها دارد. انواع مختلفی از این لوله‌ها با جنس پلاستیک‌های متفاوت تولید می‌شود که هر کدام ویژگی خاص خود را دارد. در اینجا چند مورد از انواع لوله‌های پلاستیکی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• EPDM: از مهم‌ترین ویژگی‌های این لوله‌ها، آن است که از آن‌ها در بازه دمایی 70 تا 275 درجه فارنهایت می توان استفاده کرد. همچنین این لوله‌ها دوام زیادی در مقابل نور خورشید و اشعه UV دارند.
• فلور الاستومر: این نوع لوله‌ها در دماهای پایین عملکرد چندان خوبی ندارند. به همین دلیل نسبت به سایر لوله‌ها کاربرد کم‌تری دارد. البته لازم به ذکر است این لوله‌ها توان تحمل حرارت بالا و همچنین مقاومت در برابر مواد شیمیایی مختلف را دارند.
• نایلون: این نوع لوله استحکام کششی بالایی دارد و بر پایه پلی آمیدها ساخته می‌شود.
• پلی‌اتیلن: این نوع لوله‌ها در مقابل دما، مقاومت بالایی از خود نشان نمی‌دهند. برعکس، در مقابل مواد شیمیایی بسیار مقاوم هستند. بدنه‌ی نسبتاً مات این لوله‌ها، از ویژگی دیگر آن‌ها محسوب می‌شود.

برای تشخیص چه بیماری‌هایی از لوله آزمایش استفاده می‌شود؟

به‌طور کل، لوله‌های آزمایش کاربردهای فراوانی در آزمایشگاه‌ها دارند. ممکن است این سؤال به ذهن شما برسد که از لوله آزمایش برای تشخیص چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟

در پاسخ به این سؤال، باید گفت که در آزمایشگاه از لوله آزمایش برای ترکیب کردن، گرم کردن و یا نگهداری نمونه‌های جامد یا مایع استفاده می‌شود. یعنی تنها کاربرد این وسیله‌ی آزمایشگاهی، انتقال و نگهداری نمونه‌های انسانی مانند خون است. قطعاً لوله به تنهایی و به‌طور مستقیم، کاربردی برای تشخیص نوع بیماری ندارد. نمونه‌های نگهداری شده در لوله‌های آزمایش، به آزمایشگاه منتقل می‌شود و در آنجا آزمایش‌های تشخیصی روی آن‌ها انجام خواهد گرفت.