نحوه شستشوی ظروف آزمایشگاهی {از ظروف نو تا ظروف شیمی آلی}

1- نحوه شستشوی ظروف آزمایشگاهی با مواد شوینده و یا حلال‌ها

بر اساس نوع استفاده از ظروف آزمایشگاهی، شست‌وشوی آن‌ها نیز می‌تواند متفاوت باشد.

در برخی موارد، شست‌وشوی ظروف با آب و مواد شوینده کفایت می‌کند. در موارد دیگر با توجه به نوع آزمایش و کاربرد این ظروف، باید با حلال‌ها و روش‌هایی مخصوص (اسید واش، استریل کردن و…) ظروف شسته و پاکسازی شوند.

به‌طورکلی شست‌وشوی دستی شیشه‌آلات آزمایشگاهی با کمک اسید یا باز، شوینده‌های صابونی، مواد ضدعفونی کننده، آب ریختن یا غوطه‌ور کردن ظروف در آب می‌باشد.

مطالعه کنیم: اسید واش در آزمایشگاه {طرز تهیه، مزایا، معایب، کاربرد}

در ادامه به نکات مهم هنگام شستشو و معرفی چند حلال می پردازیم.

نکات مهم هنگام استفاده از مواد شوینده

نکاتی در هنگام شست‌وشوی ظروف شیشه‌ای آزمایشگاهی با موادی مانند مایع ظروف شویی و… وجود دارد که در زیر به آنها می پردازیم.

• باید ظروف شیشه‌ای را به‌طور کامل در آب سرد لوله کشی بگذارید.
• ظروف را در محلول شوینده قرار دهید. توجه داشته باشید که آن‌ها را به‌صورت کامل و دقیق برس بکشید.
• ظروف را با آب لوله‌کشی به صورت کامل آبکشی کنید.
• نکته‌ی قابل‌توجه این است که کلیه‌ی ظروف شسته شده را باید 3 مرحله با آب مقطر نیز آبکشی کنید. (برای هر مرحله آبکشی، از آب مقطر تازه استفاده کنید.)
• برای خشک کردن ظروف آبکشی شده، آن‌ها را در دستگاه فور قرار دهید. (ظروف را وارونه روی سبدهای فلزی بگذارید. در انتهای سبدها چند لایه کاغذ خشک‌کن ضخیم قرار دهید.)

توجه داشته باشید که دستگاه فور، فقط برای ظروفی است که نسبت به حرارت مقاوم هستند. بنابراین از گذاشتن ظروف غیرمقاوم به حرارت و یا قسمت‌های پلاستیکی ظروف، خودداری کنید.

• آب مقطر

می‌دانید که در آب مقطر هیچ‌گونه ناخالصی و املاحی وجود ندارد. بنابراین کاربرد بسیار گسترده‌ای در داروسازی و آزمایشگاه‌ها دارد. از کاربردهای مهم آب مقطر، ساخت آب با خلوص بالا و استفاده از آن به‌عنوان حلال است. آب مقطر برای استریلیزه کردن وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی و پاک کردن ظروف شیشه‌ای آزمایشگاه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کلیک کنیم: خرید آب مقطر آزمایشگاهی

• اسیدکلریدریک

اسیدکلریدریک یا همان هیدروکلریک اسید، محلولی با بوی بسیار تند، بی‌رنگ و شفاف از HCL در آب است. این ماده به دلیل خاصیت خورندگی بالا برای اسیدشویی، شست‌وشوی فلزات و ظروف آزمایشگاهی، پاک‌کننده‌های صنعتی و خانگی کاربرد فراوان دارد. این ماده، یک اسید معدنی بسیار قوی است و در خنثی‌سازی و کنترل  PH نقش مهمی دارد.

معمولاً از اسیدکلریدریک 5٪ برای خنثی‌سازی ترکیبات قلیایی باقیمانده بر روی سطوح ظروف شیشه‌ای استفاده می‌شود. توجه داشته ‌باشید که این ظروف پس از خنثی‌سازی باید چندین مرحله با آب لوله‌کشی و آب مقطر آبکشی شوند.

نکته: برای شست‌وشو و پاکسازی ظروف شیشه‌ای هیچ‌گاه از محلول‌های قلیایی قوی و اسید هیدروفلوئوریک استفاده نکنید. این مواد باعث حل شدن شیشه و آسیب به آزمایشگر می‌شوند.

• استون

مهم‌ترین و ساده‌ترین کتون، استون (C3H6O) نام دارد. استون، مایعی بی‌رنگ، فرار، سمی و قابل اشتعال می‌باشد. استون خاصیت انحلال پذیری بالایی در آب، اتانول و اتر دارد. به دلیل قطبیت بالای استون، از آن به‌عنوان حلال برای ترکیبات آلی و شست‌وشوی ظروف شیشه‌ای آزمایشگاهی می توان استفاده کرد.

• اسیدسولفوکرومیک

از حل کردن دی کرومات پتاسیم در اسیدسولفوریک، اسیدسولفوکرومیک به دست می‌آید. از این ماده برای رسوب‌زدایی و شست‌وشوی ظروف استفاده می‌شود. برای این کار، ظرف شیشه‌ای مورد نظر را در ظرفی که محتوی اسیدسولفوکرومیک است، غوطه‌ور کنید (غوطه‌وری به مدت یک ساعت برای شست‌وشو و به مدت 24 ساعت برای جرم‌گیری لازم است). سپس با آب‌لوله‌کشی و آب مقطر آبکشی نهایی را انجام دهید.

توجه: درصورتی‌که زمان غوطه وری بالا باشد، امکان پاک شدن خطوط درج شده روی ظرف وجود دارد.

کلیک کنیم: خرید ظروف شیشه ای آزمایشگاهی 

• هیدروکسید سدیم

برای پاکسازی مواد ویسکوز روی ظروف شیشه‌ای می‌توان از محلول هیدروکسید 5 تا 10 درصد استفاده کرد.

• اسیدشویی ظروف آزمایشگاهی

معمولاً قبل از آزمایش سنجش عناصر کمیاب مانند (آهن، روی، مس، جیوه، سرب و…) و سنجش مواد حساس، لوله‌های آزمایش را باید با روش اسیدشویی شست‌وشوی کامل دهید.

برای اسیدشویی کردن لوله‌ها، آن‌ها را در اسیدکلریدریک 3٪ برای مدت 24 ساعت، غوطه ور کنید. سپس سه بار با آب دیونیزه ادامه مراحل شست‌وشو را انجام دهید.

نکته: به‌هیچ‌عنوان از آب شیر استفاده نکنید.