کدهای بین المللی مواد شیمیایی برای شناسایی خطرات در حمل و نقل و یا اطلاع رسانی در مورد خطرات استفاده از مواد شیمیایی کاربرد دارند. این کدها به عنوان کدهای بین‌المللی مواد شیمیایی شناخته می‌شوند و فقط بیان کننده ماده شیمیایی داخل ظرف هستند و شرکت تولیدکننده را معرفی نمی‌کنند.
استفاده از این کدها در فرایندهای مختلفی از جمله حمل و نقل، ذخیره‌سازی، استفاده صنعتی و مدیریت خطرات مواد شیمیایی بسیار حیاتی است. این کدها با استفاده از سیستم‌های استاندارد جهانی تشکیل شده‌اند و به دقت مشخصات مواد شیمیایی را اعلام می‌کنند.
عدد UN یکی از کدهای بین المللی مواد شیمیایی
سیستم کدگذاری عدد UN یا UN Number یک روش بین‌المللی است که برای شناسایی کالاهای خطرناک به کار می‌رود. این سیستم شامل اعداد چهار رقمی است که به صورت یکتا و منحصربه‌فرد به هر کالای خطرناک اختصاص داده می‌شود. UN Numberها از UN0001 تا UN3500 شامل مواد مختلفی هستند که توسط کمیته تخصصی حمل و نقل کالاهای خطرناک سازمان ملل متحد مشخص شده‌اند.
در سیستم UN Number، یک شماره UN ممکن است به یک ماده خاص اختصاص یابد. این کد بین المللی در برخی موارد ممکن است به گروهی از مواد با خطرات مشابه اشاره کند. همچنین، در صورتی که یک ماده در حالت‌های مختلفی (مانند جامد و مایع) خصوصیات متفاوتی داشته باشد، ممکن است اعداد مختلفی به خود اختصاص دهد.
عدد NA از کدهای بین المللی مواد شیمیایی
عدد NA یا NA Number به عنوان یکی دیگر از کدهای بین المللی مواد شیمیایی، مربوط به آمریکای شمالی است و به عنوان سیستم کدگذاری برای شناسایی کالاهای خطرناک در این منطقه استفاده می‌شود. این سیستم توسط دپارتمان حمل و نقل (Department of Transportation) آمریکا تعیین و اجرا می‌شود و به نام عدد DOT نیز شناخته می‌شود.
سیستم کدگذاری NA شباهت‌هایی با سیستم UN Number دارد، اما تفاوت‌هایی نیز با آن خواهد داشت. برخی از مواد که فاقد عدد UN هستند ممکن است دارای عدد NA باشند. اعداد NA از NA8000 تا NA9999 می‌باشند.
استفاده از عدد NA در امور حمل و نقل، ذخیره‌سازی و مدیریت مواد خطرناک در امریکای شمالی اهمیت زیادی دارد. این سیستم کدگذاری به ارتباط و تبادل اطلاعات بین ارگان‌ها و سازمان‌های مرتبط در امور حمل و نقل و مدیریت ریسک‌های مربوط به مواد خطرناک کمک می‌کند.
عدد ثبت CAS
شماره ثبت CAS یا CAS Registry Number یک روش کدگذاری عددی است که برای تشخیص عناصر و ترکیبات شیمیایی مختلف به کار می‌رود. این شماره‌ها در قالب xxx-xx-x قابل دسترسی هستند. به عنوان مثال، برای بنزن شماره CAS 71-43-2 استفاده می‌شود.
این سیستم کدگذاری توسط سرویس CAS (Chemical Abstracts Service) معرفی شده است. CAS یک شاخه از انجمن شیمی آمریکا محسوب می‌شود.
استفاده از عدد ثبت CAS در انواع مختلف سیستم‌های اطلاعاتی، از جمله بانک‌های داده شیمیایی و سایر منابع مرتبط، امکان جستجو و دسترسی به اطلاعات مربوط به مواد شیمیایی را فراهم می‌کند. این سیستم کدگذاری به عنوان یک استاندارد بین‌المللی برای شناسایی مواد شیمیایی استفاده می‌شود و در تبادل اطلاعات بین ارگان‌ها و نهادهای مختلف بسیار موثر است.
عدد IUPAC
یکی دیگر از کدهای بین المللی مواد شیمیایی، عدد IUPAC یا IUPAC Number است که به صورت کامل به عنوان شماره IUPAC برای تعیین شناسه یکتای مولکول شناخته می‌شود. آیوپاک‌ها یک سیستم کدگذاری بین‌المللی برای شناسایی مواد شیمیایی است.
این سیستم به منظور ارائه یک روش استاندارد و قابل درک برای شناسایی اطلاعات مولکولی مواد و آسان نمودن جستجوی این اطلاعات توسط اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی (International Union of Pure and Applied Chemistry یا IUPAC) تدوین شده است.
شماره IUPAC برای هر مولکول بر اساس ساختار مولکولی آن تعیین می‌شود و به عنوان یک شناسه یکتا برای آن مولکول عمل می‌کند. این سیستم کدگذاری به توسعه و استفاده از زبان مشترک برای توصیف ساختارهای مولکولی کمک می‌کند و امکان مقایسه، جستجو و تبادل اطلاعات مولکولی را بین سیستم‌ها و پایگاه‌های داده شیمیایی فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانیم: 3 تفاوت مواد شیمیایی آزمایشگاهی و صنعتی + تعاریف آنها
عدد RTECS
عدد RTECS یا RTECS Number یک سیستم ثبت اثرات سمی مواد شیمیایی را نشان می‌دهد و به عنوان ثبت اثرات سمی مواد شیمیایی (Registry of Toxic Effects of Chemical Substances) شناخته می‌شود. این شماره‌ها به فرمت ABxxxxxxx است که مانند بنزن با شماره RTECS #: CY1400000 می‌باشد.
سیستم RTECS اطلاعاتی در مورد خصوصیات سمی بودن و اثرات مواد شیمیایی را فراهم می‌کند. این اطلاعات توسط مرکز کنترل بیماری‌ها و پیشگیری از آنها (NIOSH) تدوین شده است و بر پایه مطالعات سم‌شناسی موجود ارائه می‌شوند.
استفاده از شماره RTECS برای کسب اطلاعاتی در مورد سمی بودن و ایمنی مواد شیمیایی بسیار مفید است. این اطلاعات می‌تواند در ارزیابی خطرات محیطی و حرفه‌ای، طراحی محصولات ایمن‌تر، انتخاب مواد موجود در فرآیندهای صنعتی و ایجاد راهکارهای بهبود سلامت و ایمنی در محیط کار مورد استفاده قرار گیرد.
سخن آخر درباره کدهای بین المللی مواد شیمیایی
کدهای بین المللی مواد شیمیایی به عنوان شاخص‌های استاندارد و بین المللی برای شناسایی و طبقه‌بندی مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کدها به صورت یکتا و منحصر به فرد برای هر ماده شیمیایی تعیین می‌شوند و اطلاعات مفیدی درباره ویژگی‌های شیمیایی، فیزیکی و ایمنی مواد فراهم می‌کنند.
بیشتر بخوانیم: اصول ایمنی در آزمایشگاه شیمی یا هر آزمایشگاه دیگری!